NFT یا توکن غیرقابل معاوضه (Non-Fungible Token) را به عنوان انقلابی در داراییهای دیجیتال در نظر میگیرند که رابطهی هنر و تجارت را وارد فاز جدیدی کرده است.
با ظهور NFT هنرمندان بسیاری توانستند آثار خود را در بازارهای معتبر بفروشند و به درآمد برسند. البته کاربردهای NFT فقط به رابطهی هنر و تجارت محدود نمیشود و این دارایی دیجیتال اکنون به عرصههای دیگری همچون متاورس هم ورود کرده است.
در این مقاله از بلاگ آی تی بی به بررسی NFT و کاربردهای آن میپردازیم و مراحل ساخت یک NFT را به طور کامل مرور خواهیم کرد.
NFT یا توکن غیرقابل معاوضه (Non-Fungible Token) چیست؟
NFT یا توکن غیرقابل معاوضه (Non-Fungible Token) نوعی دارایی دیجیتال است. این دارایی دیجیتال وضعیت مالکیت یک اثر فیزیکی (معمولا آثار هنری مانند نقاشی) و منحصربهفرد را در فضای دیجیتال مشخص میکند.
برخلاف ارزهای دیجیتال دیگر مانند بیتکوین یا اتریوم که هر واحد آنها قابل تعویض هستند و ارزش یکسانی دارند، NFT ها منحصربهفرد و غیرقابل جایگزینی هستند.
به همین دلیل است که NFT مثل یک سند عمل میکند و داشتن آن مثل داشتن یک برگ سند خانه یا ماشین است. وقتی شما یک NFT مربوط به یکی از نقاشیهای پابلو پیکاسو (Pablo Picasso) را در اختیار دارید، در واقع شما مالک آن اثر هستید.
ویژگیهای کلیدی NFT
توکنهای غیرقابل تعویض را از جهات مختلفی میتوان بررسی و تحلیل کرد. این توکنها دارای ویژگیهای مهم بسیاری هستند. ویژگیهایی مانند:
- منحصربهفرد بودن: هر NFT یک کد شناسایی خاص دارد که آن را از سایر NFT ها متمایز میکند. در واقع هیچ دو NFT در جهان شبیه هم نیستند و کد یکسانی ندارند. بنابراین نمیتوان یک NFT را کپی یا نمونهی مشابهی از آن را جعل کرد.
- تقسیمناپذیری: برخلاف ارزهای دیجیتال دیگر مانند بیت کوین، NFT ها قابل تقسیم نیستند و نمیتوان بخشی از یک NFT را خرید یا فروخت. مثلا شما میتوانید ۰/۰۱ یا ۰/۰۰۰۱ از یک بیت کوین را بخرید اما نمیتوانید یک مقدار ریز شده از NFT ها را بفروشید یا بخرید.
- ثبت مالکیت در بلاک چین: مالکیت و تاریخچه خرید و فروش NFT ها در بلاکچین ثبت میشود و شفافیت و امنیتی مثال زدنی را فراهم میکند. به همین دلیل است که امکان هرگونه کلاهبرداری در بستر بلاکچین از بین میرود.
کاربرد NFT چیست؟
NFT ها در حوزههای مختلفی استفاده میشوند. حوزههایی که در آن نیاز به ثبت مالکیت زیاد است و همه نیاز دارند مالکیت آثار خود را به طور رسمی در اختیار داشته باشند. از جمله این کاربردها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- هنر دیجیتال: آثار هنری مانند نقاشیها، طرحهای گرافیکی یا عکسها میتوانند در قالب NFT خرید و فروش شوند.
- موسیقی: ارائه حقوق مالکیت موسیقی به طرفداران آن از دیگر کاربردهای NFT است. مثلا یک خواننده یا آهنگساز میتوان قطعهی موسیقی خود را در قالب یک NFT به طرفدارانش بفروشد.
- کلکسیونها: NFT در مالکیت کلکسیونها هم کاربرد دارد؛ مثلا خرید و فروش کارتهای ورزشی، شخصیتهای دیجیتال یا عکسهای قدیمی از طریق NFT رایج است.
- بازیهای ویدیویی: در بازیهای کامپیوتری هم خرید آیتمهای مجازی در بازیها با NFT امکانپذیر است.
- املاک مجازی: خرید و فروش زمین یا داراییهای مجازی در متاورس هم با NFT ممکن شده است.

پلتفرمهای برتر برای NFT
بازارهای NFT بهعنوان واسطه بین خریداران و فروشندگان عمل میکنند و هر کدام ویژگیها و تمرکز خاص خود را دارند. در ادامه مهمترین پلتفرمهای خرید و فروش NFT را بررسی کردهایم.
- OpenSea: اوپن سی (OpenSea) محبوبترین پلتفرم NFT است که تنوع بالایی از انواع NFT را در بر میگیرد و طیف گستردهای از هنر دیجیتال تا آیتمهای بازی را ارائه میدهد. پلتفرم OpenSea یک محیط کاربر پسند با امکانات متنوع برای خرید، فروش و ساخت NFT را در اختیار متقاضیان قرار میدهد.
- Rarible: پلتفرم راریبل به کاربران اجازه میدهد NFTهای خود را به سادگی و بدون نیاز به مهارت فنی پیچیده ایجاد کنند. پلتفرم راریبل با استفاده از توکن $RARI کار میکند و به کاربران قدرت بیشتری در تصمیمگیری میدهد.
- Foundation: پلتفرم فاندیشن یک پلتفرم منحصر بهفرد است که بیشتر برای هنرمندان حرفهای و خریداران علاقهمند به آثار هنری منحصربهفرد طراحی شده است. تمرکز Foundation بر آثار هنری با کیفیت و فضای مبتنی بر دعوت برای عضویت است.
- SuperRare: این پلتفرم بهعنوان یکی از پلتفرمهای برجسته برای هنر دیجیتال مطرح است و اغلب هنرمندان برتر و کلکسیونرهای حرفهای از آن استفاده میکنند.
- Magic Eden: پلتفرم مجیک ادن یکی از پلتفرمهای جدید و مهم برای NFTهایی است که مبتنی بر شبکه Solana هستند. ویژگی اصلی و مهم این شبکه ایجاد و انجام تراکنشها با سرعت بالا و کارمزد کم است.

چرا NFT اهمیت دارد؟
NFT ها با ارائه روشی برای اثبات مالکیت دیجیتال و تسهیل در انتقال داراییهای منحصربهفرد، انقلابی در صنایع مختلف مانند هنر و تجارتهای دیجیتال ایجاد کردهاند.
با کمک NFT هنرمندان و تولیدکنندگان محتوا میتوانند بدون نیاز به واسطهها، آثار خود را مستقیماً به مخاطبان عرضه کنند و از فروش آن سود ببرند. در عین حال، NFT ها به دلیل نوسانات قیمتی و چالشهای زیستمحیطی بلاکچین مورد نقد نیز قرار گرفتهاند.
تاریخچه NFT
NFT یا توکنهای غیرقابلمعاوضه از سال 2012 ظهور کردند. بسیاری ایجاد و توسعهی NFT را همزمان با ظهور مفهوم «کوینهای رنگی» (Colored Coins) در بلاکچین بیتکوین میدانند.
آنها کوینهای رنگی را به عنوان اولین تلاشها برای ایجاد داراییهای دیجیتال منحصربهفرد در نظر میگیرند اما اولین شکل واقعی NFT ها با ظهور اتریوم و قابلیتهای پیشرفته آن در استفاده از قراردادهای هوشمند ممکن شد.

مراحل کلیدی در تاریخچه NFT را میتوان اینگونه بیان کرد:
- آغاز اولیه و کوینهای رنگی (۲۰۱۲): کوینهای رنگی را میتوان اولین تلاش برای ایجاد داراییهای دیجیتال منحصربهفرد در نظر گرفت. این کوینها از مقادیر بسیار کم بیتکوین برای نمایش مالکیت داراییهای خاص مانند بلیتها یا املاک استفاده میکردند. با این حال کوینهای رنگی به دلیل محدودیتهای بلاک چین بیتکوین، به موفقیت زیادی دست نیافتند.
- معرفی استانداردهای ERC-۷۲۱ و ERC-۱۱۵۱: در سال ۲۰۱۷ ظهور اتریوم و معرفی استاندارد ERC-۷۲۱ نقطه عطفی برای NFT ها بود و این استاندارد امکان ایجاد داراییهای دیجیتال منحصربهفرد را فراهم کرد. استاندارد ERC-۱۱۵۱ نیز بعداً معرفی شد که امکان ترکیب توکنهای قابلمعاوضه و غیرقابلمعاوضه در یک قرارداد را فراهم کرد.
- ظهور پروژههای اولیه NFT در سال ۲۰۱۷: در سال ۲۰۱۷، پروژههای اولیهای مانند CryptoPunks و CryptoKitties راهاندازی شدند.
- رشد سریع بازار NFT در سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱: در سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ بازار NFT شاهد رشد انفجاری بود. فروش NFTها در این دوران به میلیاردها دلار رسید.
- Beeple: در سال ۲۰۲۱، اثری به نام Every Days: The First 5000 Days از هنرمند دیجیتال Beeple در حراجی کریستیز به قیمت ۶۹ میلیون دلار فروخته شد، که توجه جهانیان را به NFT جلب کرد.
- پلتفرمهای NFT: پس از آن بازارهایی مانند Rarible و Foundation محبوبیت یافتند و به کاربران اجازه خرید و فروش NFTها را دادند.
- ورود برندهای بزرگ و متاورس (۲۰۲۲ به بعد): از سال ۲۰۲۲ به بعد برندهای معروفی مانند نایک، آدیداس و گوچی وارد دنیای NFT شدند و کلکسیونهای خود را عرضه کردند. در همین زمان، پروژههای متاورس مانند Decentraland و The Sandbox با استفاده از NFT برای داراییهای مجازی مانند زمینها و آیتمها، توجه بیشتری را به خود جلب کردند.
- تحولات آینده: NFTها همچنان در حال تکامل هستند و انتظار میرود در زمینههایی مانند بازی، آموزش، مالکیت معنوی و حتی هویت دیجیتال نقش مهمی ایفا کنند.
اصطلاحات کلیدی در دنیای NFT
برای ورود به بازار NFT شاید اولین قدم این است که اصطلاحات تخصصی آن را بشناسیم. چند مورد از مهمترین اصطلاحات دنیای NFT عبارتند از:

- Minting (مینت کردن): مینت کردن به فرآیند تبدیل یک فایل دیجیتال (مانند تصویر، ویدیو، یا موسیقی) به یک NFT اطلاق میشود. این تغییر از طریق پلتفرمهای مانند راریبل انجام شده و سپس در بلاکچین ثبت میشود.
- Gas Fee (کارمزد تراکنش): کارمزد تراکنش هزینهای است که برای انجام تراکنشها روی شبکه بلاکچین (مانند ثبت NFT یا خرید آن) پرداخت میشود.
- Metadata (متادیتا): متادیتا شامل اطلاعاتی از مشخصات NFT است که اثر را توضیح میدهد. اطلاعاتی مانند نام، توضیحات، لینک فایل دیجیتال و ویژگیهای منحصربهفرد آن.
- Wallet (کیف پول دیجیتال): کیف پولهای دیجیتال ابزارهایی برای ذخیره و مدیریت NFTها و ارزهای دیجیتال هستند.
- Floor Price (حداقل قیمت): کمترین قیمتی که یک NFT از مجموعه خاص در بازار برای فروش گذاشته میشود. این قیمت معیاری برای ارزیابی ارزش کلی مجموعه است.
- Smart Contract (قرارداد هوشمند): قراردادهای هوشمند برنامهای خود اجرا روی بلاکچین هستند که شرایط خاصی را برای تعاملات مرتبط با NFTها تعریف و مدیریت میکنند.
- Royalties (حق امتیاز): اصطلاح حق امتیاز به درصدی از هر بار فروش مجدد NFT اطلاق میشود که به خالق اصلی اثر تعلق میگیرد. حق امتیاز آثار در قالب NFT بهطور خودکار از طریق قراردادهای هوشمند اعمال میشود.
- Mint Pass (گذرنامه مینت): مینت پس به توکنی گفته میشود که دارندگانش میتوانند NFTهای خاصی را در آینده مینت کند.
- Whitelist (لیست سفید): وقتی فرد یا افرادی در وایت لیست قرار میگیرند، در واقع امتیازی برای خرید NFT دریافت میکنند. وایت لیست فرصتی برای افراد منتخب است تا پیش از دیگران NFTهای یک پروژه را خریداری یا مینت کنند.
- Airdrop (ایردراپ): وقتی فرد یا شرکتی تصمیم به ارسال رایگان NFT یا ارز دیجیتال به کیف پول کاربران میگیرد، به آن عمل ایردراپ اطلاق میشود. دادن ایردراپها با مزایای ویژه معمولاً بهعنوان جایزه یا تبلیغ انجام میشود تا کاربران به سرمایهگذاری ترغیب شوند.
- Staking (استیکینگ): فرآیندی که در آن کاربران NFTهای خود را در یک قرارداد هوشمند قفل میکنند تا پاداش دریافت کنند.
- Rarity (کمیابی): معیاری برای ارزیابی میزان منحصربهفرد بودن ویژگیهای یک NFT در یک مجموعه است چرا که NFTهای کمیاب معمولاً ارزش بیشتری دارند.
- Utility (کاربرد): منظور از کاربرد، ارزش اضافی است که NFT به خریدار ارائه میدهد؛ مانند دسترسی به رویدادها، محتوا یا مزایای خاص.
NFT چگونه کار میکند؟
NFT ها (توکنهای غیرقابلمعاوضه) بر پایه فناوری بلاکچین کار میکنند و از قراردادهای هوشمند برای ثبت مالکیت و انتقال اطلاعات استفاده میکنند.
- فناوری بلاکچین – زیربنای NFT: بلاکچین یک شبکهی پیچیده و رمزنگاری شده است که تمامی اطلاعات مربوط به تراکنشها را به صورت شفاف و امن ذخیره میکند. NFTها معمولاً بر روی شبکه اتریوم ایجاد میشوند اما شبکههای بلاکچینی دیگری مانند سولانا، بایننس اسمارت چین و پلیگان نیز میتوانند بستری برای ایجاد NFT باشند.
- قراردادهای هوشمند، قلب NFT ها: NFT ها از قراردادهای هوشمند برای مدیریت خودکار فرآیندهای مربوط به هر تراکنش استفاده میکنند. قراردادهای هوشمند برنامههایی هستند که روی بلاکچین اجرا میشوند و شرایطی مانند ثبت مالکیت، انتقال، یا حق امتیاز را تعریف میکنند. به عنوان مثال در یک قرارداد هوشمند مربوط به اثر یک نقاش، او میتواند در قرارداد هوشمند مشخص کند که هنگام فروش NFT، درصدی از قیمت فروش به صورت خودکار به او پرداخت شود.
- ایجاد NFT: ایجاد یک NFT به معنای مینت کردن (Minting) آن است. این فرآیند شامل تبدیل یک فایل دیجیتال (تصویر، موسیقی، ویدیو و غیره) به یک دارایی دیجیتال ثبتشده در بلاکچین است.
چگونه اولین NFT خود را بسازیم؟ راهنمای قدم به قدم
ساخت اولین NFT میتواند فرآیندی جذاب و هیجانانگیز باشد. برای این کار میتوانید طبق مراحلی که در ادامه توضیح داده شده است، عمل کنید.
یک ایده خلاقانه پیدا کنید: NFT میتواند هر نوع محتوای دیجیتالی مانند تصویر، ویدیو، موسیقی، متن یا حتی یک GIF باشد. بنابراین در مرحله اول باید انتخاب کنید که میخواهید چه چیزی را بهعنوان NFT بسازید. مثلا یک اثر هنری دیجیتال، یک ویدیو کوتاه یا یک موسیقی منحصربهفرد.
کیف پول دیجیتال بسازید: برای ذخیره NFT و پرداخت هزینههای مرتبط (مانند کارمزد مینت)، به یک کیف پول دیجیتال نیاز دارید. کیف پولهایی مانند متاماسک (MetaMask) و تراست ولت (Trust Wallet) برای این کار مناسباند.
مقداری ارز دیجیتال خریداری کنید: برای پرداخت کارمزدهای تراکنش ساخت و انتشار NFT، نیاز به ارز دیجیتال دارید. اتریوم (ETH) معمولاً برای پلتفرمهای مبتنی بر بلاکچین اتریوم استفاده میشود اما میتوانید از سایر ارزهای دیجیتال هم استفاده کنید.
یک پلتفرم NFT انتخاب کنید: همانطور که در بخش پلتفرمها توضیح دادیم، پلتفرمهای مختلفی برای ساخت و فروش NFT وجود دارد اما انتخاب پلتفرم به نوع NFT و بودجه شما بستگی دارد. پلتفرمهایی مانند OpenSea برای این کار مناسباند.
حساب کاربری در پلتفرم ایجاد کنید: بعد از انتخاب پلتفرم و ایجاد کیف پول باید این دو را به هم متصل کنید.
فایل دیجیتالی خود را آپلود کنید: وارد پلتفرم مورد نظر شوید و گزینه Create یا Mint را انتخاب کنید و فایل دیجیتالی مورد نظر خود (تصویر، ویدیو، موسیقی و …) را آپلود کنید.
اطلاعات NFT را تنظیم کنید: در ابتدا یک عنوان جذاب و مرتبط با اثر انتخاب کنید. عنوان کار بسیار مهم است و باید معرف اثر باشد. سپس جزئیاتی درباره اثر خود بنویسید تا خریداران بیشتر جذب شوند و در نهایت قیمت را تعیین کنید و تعداد نسخههای اثر را قید کنید.
کارمزد تراکنش را پرداخت کنید (Gas Fee): بسته به شبکه بلاکچین، باید کارمزدی برای مینت کردن اثر خود پرداخت کنید. در بلاکچین اتریوم، این هزینه ممکن است متغیر باشد.
- NFT خود را منتشر کنید: پس از تأیید اطلاعات و پرداخت کارمزد، NFT شما در بلاکچین ثبت میشود و بهصورت عمومی در پلتفرم نمایش داده میشود.
خرید و فروش NFT
NFT ها در بازارهای دیجیتال خرید و فروش میشوند. هر تراکنش شامل انتقال مالکیت از طریق بلاکچین است که به طور دائمی ثبت میشود.
- فرآیند خرید: کاربران باید یک کیف پول دیجیتال (مانند MetaMask) داشته باشند. با خرید NFT، مالکیت آن در بلاکچین به کیف پول خریدار منتقل میشود.
- فرآیند فروش: فروشنده NFT خود را در یک پلتفرم لیست میکند و قیمت یا حراج برای آن تعیین میشود. پس از فروش، قرارداد هوشمند فرآیند انتقال مالکیت و پرداخت را انجام میدهد.
- حق امتیاز (Royalties): یکی از ویژگیهای جذاب NFTها این است که هنرمندان میتوانند در قرارداد هوشمند حق امتیاز تنظیم کنند. به این صورت که با هر بار فروش مجدد NFT، درصدی از مبلغ فروش به هنرمند تعلق میگیرد. این ویژگی در بلاکچین به طور خودکار اجرا میشود.
- امنیت و مالکیت: هر NFT یک توکن منحصربهفرد است که در بلاکچین ذخیره میشود. این تضمین میکند که مالکیت یک آیتم دیجیتال قابل تأیید است، جعل یا کپیبرداری از آن غیرممکن است و اطلاعات NFT (مانند متادیتا) برای همیشه در بلاکچین ثبت شده است.
چند نمونه معروف از NFTهای گرانقیمت
بازار NFT میزبان فروشهایی با قیمتهای شگفتانگیز بوده است. این NFTها به دلیل کمیابی، خلاقیت، یا جایگاه نمادینشان، به قیمتهای بسیار بالایی دست پیدا کردهاند. در ادامه با پنج نمونه از مهمترین و گرانترین ان اف تیهای جهان آشنا خواهید شد.
Everydays: The First 5000 Days
- هنرمند: بیپل (Beeple)
- قیمت فروش: 69.3 میلیون دلار
- پلتفرم فروش: Christie’s
- دلیل ارزش: این اثر ترکیبی از 5000 تصویر دیجیتال است که بیپل طی بیش از 13 سال خلق کرده است. این NFT به عنوان یکی از اولین آثار دیجیتال فروختهشده در یک حراجی سنتی، نشانگر شروع یک فصل جدید در هنر دیجیتال است.

CryptoPunk #5822
- پروژه: CryptoPunks
- قیمت فروش: 23.7 میلیون دلار
- پلتفرم فروش: OpenSea
- دلیل ارزش: این NFT از مجموعه مشهور CryptoPunks است که بهدلیل کمیابی و طراحی سادهاش، از نمادهای دنیای NFT بهشمار میرود. CryptoPunk #5822 یکی از کمیابترین و گرانترین نمونهها در این مجموعه است.

HUMAN ONE
- هنرمند: بیپل (Beeple)
- قیمت فروش: 28.9 میلیون دلار
- پلتفرم فروش: Christie’s
- دلیل ارزش: HUMAN ONE اولین مجسمه فیزیکی-دیجیتالی بیپل است که با استفاده از NFT مالکیت دیجیتال آن را تعریف میکند. این اثر ترکیبی از هنر دیجیتال و تکنولوژی است و بهخاطر خلاقیت منحصربهفردش شناخته میشود.

Clock
- هنرمندان: پاک (Pak) و جولیان آسانژ (Julian Assange)
- قیمت فروش: 52.7 میلیون دلار
- پلتفرم فروش: OpenSea
- دلیل ارزش: این NFT یک ساعت دیجیتالی است که تعداد روزهای زندانی بودن جولیان آسانژ را نشان میدهد. این اثر برای حمایت از آزادی بیان و تأمین هزینههای حقوقی آسانژ ساخته شد و توسط یک DAO خریداری شد.

چالشها و محدودیتهای NFT
NFT علاوه بر تاثیراتی که بر هنر دیجیتال داشته است و تغییرات مهمی که در جهان تجارت مجازی به وجود آورده است، اما محدودیتها و چالشهایی هم به دنبال دارد.
- هزینههای گس: یکی از اصلیترین چالشهای NFT بحث مربوط به کارمزد تراکنشها در شبکه اتریوم است. هزینهی انجام تراکنشها در بسیاری از موارد ممکن است بسیار بالا باشد و کاربران زیادی قادر به پرداخت آن نباشند.
- نگرانیهای محیط زیستی: یکی از اصلیترین انتقاداتی که به شبکههای بلاکچینی وارد است، مصرف بسیار زیاد برق برای انجام و پردازش تراکنشها است. به همین دلیل درباره NFT هم مصرف انرژی شبکههای بلاکچین، خصوصاً اتریوم، یکی از نگرانیهای عمده است.
- خطرات امنیتی: با وجود آنکه شبکههای بلاکچینی از امنیت بالایی برخوردارند اما همچنان امکان سوءاستفاده از کاربران در این بستر وجود دارد و کاربران باید مراقب کلاهبرداریها و هک باشند.
و در آخر
همانطور که در این مقاله خواندیم، NFT یکی از انواع داراییهای دیجیتال است که عملکرد اصلی آن مربوط به خرید و فروش آثار هنری دیجیتال است. NFT با استفاده از بستر شبکه بلاکچین، بحث مالکیت آثار هنری را توسعه داده و امنیت قابل قبولی را به این عرصه تزریق کرده است.
با این حال اگرچه NFT یک بستر پویا و کارآمد برای تجارتهای دیجیتال مختلف است، اما با چالشها و محدودیتهایی هم مثل چالشهای محیط زیستی دست به گریبان است. با این وجود نقش و اثر NFT در توسعهی هنر دیجیتال غیر قابل انکار است و میتوان NFT را انقلابی در توسعهی هنر و تجارت دانست.
NFT (توکن غیرقابل تعویض) نوعی دارایی دیجیتال است که مالکیت آن بر روی بلاکچین ثبت میشود.
قیمت بالای NFTها عمدتا به خاطر نوع اثر، شهرت هنرمند آن و تقاضا برای آن تعیین میشود.
اگرچه فایل دیجیتالی مرتبط با NFT (مثل تصویر یا موسیقی) میتواند کپی شود، اما مالکیت آن قابل انتقال یا جعل نیست. حتی اگر کسی فایل را کپی کند، فقط مالک NFT اصلی میتواند ادعا کند که مالک واقعی آن اثر است.
خیر NFT اکنون در سایر جوانب تجارت دیجیتال مانند متاورس نیز کاربرد دارد.
ثبت دیدگاه شما
(پاسخ دادن)
برای ثبت نظرات، اصول اخلاقی را رعایت کرده و از بکار بردن کلمات نامناسب پرهیز نمایید.
اولین دیدگاه را ثبت نمایید.