در اقتصاد امروز، بانک سرمایه گذاری (Investment Bank) نقش بسیار مهمی را در بازارهای مالی ایفا می‌کند. این بانک‌ها که از نظر ساختار با بانکهای تجاری متفاوت هستند، به عنوان پلی بین سرمایهگذاران و شرکت‌ها عمل میکنند و سیستم مالی را به سمت رشد و توسعه هدایت میکنند. در این مقاله از بلاگ آی تی بی، به معرفی بانکهای سرمایهگذاری، خدمات آن‌ها، نقش آن‌ها در اقتصاد و تاریخچه‌ی ظهور این نوع بانک‌ها خواهیم پرداخت.
آشنایی با مفهوم بانک سرمایه گذاری (Investment Bank)
بانکهای سرمایهگذاری به عنوان بانکهای ویژه‌ای در عرصه اقتصادی فعالیت میکنند که طیف وسیعی از خدمات را ارائه میدهند. این نوع از بانک‌ها توانمندی انجام معاملات در حجم بسیار بالا و تخصصی را دارند. فرآیند‌هایی مانند پذیره‌نویسی و واسطهگری از فعالیت‌های اصلی این نوع از بانک‌هاست. همچنین بانکهای سرمایهگذاری به عنوان مشاوری برای نهادهای دولتی و خصوصی بزرگ همچون صندوق‌های بازنشستگی، سازمان‌های بیمه و سایر نهادهای مالی، نقش کلیدی را ایفا میکنند.
در سطح بین المللی بانکهای سرمایهگذاری بسیار مطرحی فعالیت میکنند که می‌توان به بانک‌هایی مانند JP Morgan Chase، Goldman Sachs، Morgan Stanley، Citigroup، Bank of America، Credit Suisse و Deutsche Bank اشاره کرد.
شرکتهای تامین سرمایه به عنوان بانک سرمایه گذاری (Investment Bank) در ایران
بانک سرمایه گذاری در کشور ایران با عنوان «شرکتهای تامین سرمایه» شناخته می‌شود. وظیفه‌ی اصلی این شرکت‌ها این است که از نهادها و شرکت‌ها، سهام یا اوراق مشارکت را تهیه کنند و سپس این اوراق را در بازارهای مالی به عرضه کنند.
در واقع این شرکتهای تامین سرمایه به عنوان واسطه میان سازمان‌هایی که به سرمایه نیاز دارند و افراد یا نهادهایی که تمایل به سرمایهگذاری دارند، عمل میکنند. معمولاً زمانی که یک نهاد یا شرکت قصد دارد اوراق بهادار جدیدی را در بازار عرضه و به فروش برساند، به کمک این شرکتهای تامین سرمایه وارد عمل می‌شود.
ویژگی‌های بانک سرمایهگذاری چیست؟
همانطور که گفتیم بانک سرمایهگذاری، نوعی از موسسات مالی است که فرآیند معاملات پیچیده و واسطهگری را تسهیل می‌کند. این نوع از بانک‌ها معمولاً با شرکتهای بزرگ و سرمایهگذاران حرفه‌ای همکاری میکنند و خدماتی را ارائه میدهند که فراتر از آن است که بانکهای تجاری بتوانند به آن ورود کنند. در ادامه به برخی از ویژگی‌های اصلی بانک سرمایه گذاری اشاره می‌کنیم:
- تخصص در فرآیند معاملاتی پیچیده: بانکهای سرمایهگذاری، دانش فنی و تجربه مالی بسیار بالایی دارند و از این جهت میتوانند فرآیند معاملات پیچیده را تسهیل کنند.
- توانایی پذیره‌نویسی: یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های بانک سرمایهگذاری، توانایی پذیره‌نویسی یا به عبارت دیگر تضمین خرید اوراق بهادار است که شرکت‌ها برای جذب سرمایه به بازار عرضه میکنند. بانکهای سرمایهگذاری باتوجه به توانایی حقوقی و قانونی، میتوانند میزبان پذیره‌نویسی شرکت‌ها باشند.
- واسطهگری مالی: بانکهای سرمایهگذاری میتوانند به عنوان واسطه بین شرکت‌هایی که به دنبال سرمایه هستند و سرمایه‌گذارانی که به دنبال فرصت‌های سرمایهگذاری هستند، عمل کنند.
تفاوت بین بانک سرمایه گذاری و بانک تجاری
بانکهای سرمایهگذاری با نهادهای بانکی سنتی از نظر وظایف و خدماتی که ارائه میدهند، تفاوت‌های عمده‌ای دارند. در حالی که بانکهای سنتی با جذب سپرده‌ها و اعطای وام به مشتریان فعالیت میکنند، بانکهای سرمایهگذاری عمدتاً در حوزه‌ی انتشار اوراق بهادار جهت تامین مالی شرکت‌ها و نهادهای مختلف به فعالیت می‌پردازند. در ادامه به تفاوت‌های موجود بین بانک سرمایه گذاری و بانک تجاری میپردازیم.
- ماهیت: تمرکز اصلی بانکهای تجاری معطوف به اعطای وام به مشتریان، جذب سپرده‌ها و ارائه خدمات پایه مانند حواله‌های بانکی، پرداخت‌ها و خدمات آنلاین است، در صورتی که بانکهای سرمایهگذاری بر روی امور مالی پیچیده‌تری مانند پذیره‌نویسی اوراق بهادار، ادغام و انتقال شرکت‌ها و مشاوره در موارد مالی تمرکز دارند.
- مشتریان: مشتریان اصلی بانکهای تجاری، افراد عادی و شرکت‌ها هستند. در مقابل مشتریان اصلی بانکهای سرمایهگذاری، شرکتهای بزرگ، سرمایهگذاران مالی، صندوق‌ها و نهادهای دولتی هستند.
- منابع درآمد: بانکهای تجاری از ارائه سرویس‌های بانکی و بهره‌برداری از تفاوت نرخ بهره وام‌ها و سپرده‌ها درآمد کسب میکنند. اما بانکهای سرمایهگذاری از کارمزد معاملات، مشاوره و پذیره‌نویسی اوراق بهادار درآمد کسب میکنند.
- تنظیمات و قوانین: بانکهای تجاری و سرمایهگذاری با توجه به متفاوت بودن حوزه فعالیت آن‌ها، باید از قوانین و مقررات مخصوص به همان حوزه پیروی کنند و به نهادهای ناظر، پاسخگو باشند.
تاریخچه‌ی بانک سرمایهگذاری (Investment Bank)
ریشه‌های صنعت تامین سرمایه و بانکهای سرمایهگذاری به اواخر قرن هجدهم میلادی باز می‌گردد. در بازه ۱۸۲۰ تا ۱۸۳۰، اوراق مالی در لندن شروع به کار کرد. آمریکا در سال ۱۸۷۰ شاهد پذیره‌نویسی‌های رسمی بود و در سال ۱۸۷۹ از این سازوکار مالی برای احداث اولین نیروگاه برق بهره برد.
در سال ۱۸۸۵، گروه‌های تامین مالی در خیابان وال استریت فعالیت‌های چشمگیر خود را آغاز کردند. با شروع قرن بیستم، فعالیت‌های بانک سرمایهگذاری به تدریج فراگیر شد اما پس از بحران ۱۹۲۹، بسیاری از آن‌ها با مشکلات مالی مواجه شدند و تحت قوانین جدید قرار گرفتند. با وقوع سقوط بازار سهام لندن در ۱۹۸۷، بانکداری سرمایهگذاری آمریکایی سریعاً وارد عرصه جهانی شد و توانست به عنوان پیشتاز در این حوزه ورود کند. در دهه‌های اخیر، شرکتهای تامین سرمایه به عنوان موتور اصلی اقتصاد شناخته شدند و با توجه به نیازهای بازار، موفقیت‌های بزرگی را کسب کردند.
شرکتهای تامین سرمایه با استفاده از راه‌کارهای مناسب، به نهادهایی که به پشتیبانی مالی نیاز دارند یاری می‌رسانند تا منابع مالی مورد نظر خود را کسب کنند. در ادامه به بررسی برخی از وظایف کلیدی بانک سرمایهگذاری میپردازیم.
عملیات پذیره‌نویسی و توزیع اوراق مالی و تعهدات مرتبط
پذیره‌نویسی عبارت است از یک فرایند که در آن اوراق مالی توسط ناشر به فروش می‌رسد و مبلغ آن به صورت کامل پرداخت می‌شود. در زمینه تعهدات پذیره‌نویسی، یک طرف می‌پذیرد که اگر اوراق مالی در زمان معینی به فروش نرسد، آن‌ها را خود خریداری کند.
غالباً دو رویکرد در تعهد پذیره‌نویسی وجود دارد که در رویکرد اول، متعهد در پذیره‌نویسی تمام توان خود را به کار می‌برد تا همه اوراق مالی در طی عرضه عمومی به فروش برسد. اگر اوراق به طور کامل به فروش نرسد، ریسک مالی ناشی از عدم فروش، بین متعهد که در واقع بانک سرمایهگذاری است و ناشر، تقسیم می‌شود. در رویکرد دوم، اگر در زمان عرضه اوراق مالی کاملاً به فروش نرسد، طرف متعهد در مدت زمان تعیین‌شده باقیمانده اوراق را خریداری می‌کند و هیچ ریسکی ناشر اصلی اوراق را تهدید نمی‌کند.
مشاوره در ارتباط با انتشار اوراق مالی و چارچوب مالی مؤسسات
در ایران، در گذشته اغلب منابع مالی از طریق وام‌های بانکی فراهم می‌شد. اما با توسعه بازار سرمایه، فرصت‌های نوینی برای تامین منابع مالی معرفی شده‌اند. شرکتهای تامین سرمایه در این زمینه رویکردهای بسیار مناسبی را در قالب مشاوره ارائه میدهند.
مشاوره در امور مالی و بهینه‌سازی فرآیندها
وقتی که موسسات دولتی یا خصوصی بخواهند منابع مالی خود را تقویت کنند، به شرکتهای تامین سرمایه یا همان بانک سرمایه گذاری مراجعه میکنند. شرکتهای تامین سرمایه با صدور اوراق مالی مخصوص به موسسه‌ای که نیاز به منابع مالی دارد و ارائه آن‌ها در بازار بورس، سرمایه‌گذار جذب می‌کند. در واقع موسساتی که به پول نیاز دارند، به عنوان صادرکننده اوراق مالی شناخته می‌شوند و شرکت تأمین سرمایه به عنوان یک واسط، این اوراق را به سرمایهگذاران معرفی می‌کند و منابع مالی جمع‌آوری شده را در اختیار موسسه و شرکت صادر کننده اوراق قرار می‌دهد.
شرکتهای تامین سرمایه در ایران
در حال حاضر در ایران، 11 شرکت به عنوان بانک سرمایهگذاری یا همان شرکتهای تامین سرمایه، فعالیت میکنند که به شرح زیر است.
- تامین سرمایه امید (امید)
- تامین سرمایه امین (امین)
- تامین سرمایه بانک مسکن
- تامین سرمایه بانک ملت (تملت)
- تامین سرمایه تمدن (تمدن)
- تامین سرمایه سپهر (تامین سپهر)
- تامین سرمایه کاردان
- تامین سرمایه لوتوس پارسیان (لوتوس)
- تامین سرمایه نوین (تنوین)
- تامین سرمایه دماوند (دماوند)
- تامین سرمایه خلیج فارس (تفارس)
جمع‌بندی
در این مقاله از بلاگ آی تی بی، با مفهوم بانکهای سرمایهگذاری آشنا شدیم. این بانک‌ها نقش پر رنگ و حیاتی در اقتصاد جهانی دارند. این نهادها در واقع به عنوان یک واسط بین سرمایهگذاران و شرکت‌هایی که به دنبال تامین مالی هستند، عمل میکنند. در دنیای مالی حال حاضر که سرعت و پیچیدگی معاملات مالی رو به افزایش است، اهمیت وجود بانکهای سرمایهگذاری که با دانش، تجربه و تخصص عمل کنند، غیر قابل چشم‌پوشی است.
بانکهای سرمایهگذاری یا همان شرکتهای تامین سرمایه به عنوان یک پل میان شرکتهای صادرکننده اوراق بهادار و سرمایهگذاران عمده فعالیت میکنند. این نهادها با دریافت مجوزهای لازم از نهادهای بورسی، میتوانند خدمات متعددی را ارائه دهند.
در حالی که بانکهای تجاری امکان ارائه وام برای افراد و سازمانها را فراهم میکنند، بانکهای سرمایهگذاری معمولاً متمرکز بر تأمین مالی برای شخصیتهای حقوقی هستند.
بانکهای سرمایهگذاری با توجه به خدمات خود که شامل ارائه مشاوره و واسطهگری در امر ارائهی اوراق مالی است، درآمد بدست میآورند.
ثبت دیدگاه شما
(پاسخ دادن)
برای ثبت نظرات، اصول اخلاقی را رعایت کرده و از بکار بردن کلمات نامناسب پرهیز نمایید.
اولین دیدگاه را ثبت نمایید.