شاخص بورس چیست؟
قبل از اینکه انواع شاخص های سهام را معرفی کنیم، بهتر است ابتدا با مفهوم شاخص بورس (Stock Index) آشنا شوید. در حقیقت شاخص بورس که به عنوان شاخص سهام نیز شناخته می‌شود، معیاری است که بخشی از بازار سهام را اندازه‌گیری می‌کند. به عبارتی دیگر، شاخصی است که با آن می‌توان میزان تغییرات قیمت سهام شرکت‌های مختلف را اندازه گیری کرد و عملکرد آن‌ها را تجزیه و تحلیل نمود. از این شاخص، موسسات مالی و سرمایه‌گذاران زیادی استفاده می‌کنند تا بتوانند سطوح قیمت فعلی را با قیمت‌های گذشته مقایسه کنند و عملکرد بازار را بسنجند.
معرفی انواع شاخص های سهام
از آنجایی که بازارهای مالی همواره در حال تغییر هستند؛ شاخص سهام به عنوان یک معیار آماری، می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا این تغییرات را تجزیه و تحلیل کنند. بنابراین شاخص‌های مختلفی برای تحلیل عملکرد بازار سهام، درک الگوی بازار، شناسایی سودآورترین سهام و دیگر موارد، به وجود آمده‌اند. در ادامه با انواع شاخص های بازار سهام آشنا می‌شوید.
شاخص داوجونز چیست؟
شاخص داوجونز یا DJIA (مخفف: Dow Jones Industrial Average) یکی از پراهمیت‌ترین شاخص های سهام در جهان است. این شاخص به عنوان نماینده‌ی 30 شرکت بزرگ آمریکا شناخته می‌شود که وضعیت اقتصادی و مالی آن‌ها را نشان می‌دهد. در زیر عوامل موثر بر این شاخص را مشاهده می‌کنید:
- هر چه میزان بازدهی و سوددهی شرکت‌ها بیشتر باشد، شاخص داوجونز بالاتر می‌رود. بنابراین اگر این شاخص کاهش یابد، به معنای آن است که وضعیت مالی و اقتصادی بزرگ‌ترین شرکت‌های آمریکا رو به نزول است.
- عواملی مانند سیاست انقباضی و انبساطی، نرخ بیکاری و تولید ناخالص داخلی می‌تواند این شاخص را کاهش یا افزایش دهد.
- بحران‌های مالی، تصمیم‌های سیاسی و رویدادهای جهانی می‌توانند بر بازار بورس آمریکا تاثیر بگذارند و در نتیجه شاخص داوجونز را تغییر دهند.
مفهوم شاخص S&P 500 چیست؟
شاخص S&P 500 (مخفف: Standard and Poor’s 500) برای اندازه‌گیری ارزش سهام 500 شرکت بزرگ در ایالات متحده‌ی آمریکا استفاده می‌شود. به عبارتی دیگر این شاخص به عنوان معیاری برای سنجش عملکرد کلی بازار سهام ایالات متحده است. شرکت‌های پذیرفته‌شده در این شاخص معمولا برجسته‌ترین و معروف‌ترین سازمان‌ها هستند که در لیست زیر برخی از آن‌ها را مشاهده می‌کنید:
- اپل
- مایکروسافت
- آمازون
- تسلا
- جانسون اند جانسون
- انویدیا
شاخص سهام S&P 500 به 11 بخش نیز تقسیم می‌شود که 400 مورد از آن برای شرکت‌های صنعتی، 40 مورد برای شرکت‌های خدماتی (مانند ارتباطات و فناوری اطلاعات)، 20 مورد شرکت‌های حمل و نقل و 40 مورد آخر به موسسات مالی، بانکی و اعتباری اختصاص یافته است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که S&P 500 برای بررسی عملکرد بازار سهام در ایالات متحده‌ی آمریکا طراحی شده است تا سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران بتوانند وضعیت کلی اقتصاد آمریکا را دنبال کنند.
آشنایی با شاخص فوتسی (FTSE ) لندن
یکی دیگر از شاخص های بازار سهام، شاخص فوتسی است که با نام اختصاری FTSE نیز شناخته می‌شود. این شاخص توسط شرکت کارگزار بورس بریتانیا به نام FTSE Group اندازه‌گیری و سپس در کشور انگلستان اطلاع‌رسانی می‌شود. FTSE 100 نیز به معنای شاخصی برای اندازه‌گیری 100 شرکت بزرگ فهرست شده در بازار بورس اوراق بهادار لندن (LSE) است. از مهم‌ترین شرکت‌های موثر بر این شاخص می‌توانیم به شرکت چندملیتی مخابراتی بریتانیایی ودافون، بانک سرمایه‌گذاری بارکلیز و بانک و موسسه‌ی مالی HSBC اشاره کنیم. هر کدام از این شرکت‌ها براساس ارزش سهام خود، بر شاخص فوتسی تاثیر می‌گذارند.
شاخص کل بورس چیست؟
شاخص کل بورس با عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی نیز شهرت دارد و به صورت اختصاری با نام TEDPIX استفاده می‌شود. (مخفف: Tehran Exchange Dividend and Price Index) این شاخص نمایانگر عملکرد تمامی سهم‌های موجود در بورس اوراق بهادار تهران است و به تغییرات قیمت و میزان سود نقدی پرداختی توسط شرکت‌ها بستگی دارد. بنابراین هر چقدر یک شرکت بزرگ‌تر باشد، ارزش سهام آن بیشتر است و تاثیر عمده‌ای بر این شاخص می‌گذارد. در خصوص اندازه‌گیری شاخص سهام کل نیز باید بدانید که این معیار از حاصل جمع ارزش کل بازار سهام تهران و تقسیم آن بر تعداد سهام به دست می‌آید.
شاخص کل هم وزن چیست؟
شاخص کل هم وزن یکی دیگر از شاخص های سهام است و مشابه با شاخص کل بورس اندازه‌گیری می‌شود. همانطور که از نام این شاخص پیداست، ارزش تمامی شرکت‌ها به صورت یکسان و هم وزن در نظر گرفته می‌شود. این در حالی است که در شاخص بورس هر چقدر یک شرکت بزرگ‌تر باشد، وزن و ارزش بیشتری نسبت به سایرین دارد؛ لذا می‌تواند تاثیر بسزایی بر شاخص کل بگذارد. در صورتی که در شاخص کل هم وزن از این فاکتور چشم‌پوشی می‌شود تا سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران بتوانند درک بهتری از عملکرد بازار داشته باشند.
شاخص قیمت، از مهم‌ترین شاخص های سهام
یکی دیگر از انواع شاخص بورس، شاخص قیمت نام دارد و از اصلی‌ترین معیار تحلیل‌گران بازارهای مالی است. این شاخص میانگین قیمت تمامی سهام بازار بورس اوراق بهادار تهران را نشان می‌دهد و به صورت اختصاری با عنوان TEPIX (مخفف:TEHRAN PRICE INDEX) استفاده می‌شود. در این شاخص فاکتور اصلی مانند شاخص کل بورس، میزان ارزش و وزن قیمت سهام هر شرکت است. همچنین بزرگی یا کوچکی هر شرکت می‌تواند بر این شاخص موثر باشد. با این حال، این دو شاخص تفاوتی نیز با یکدیگر دارند و آن این نکته است که در شاخص قیمت سهام، میزان سود نقدی پرداختی شرکت‌ها بی‌تاثیر خواهد بود.
مفهوم شاخص سهام قیمت هم وزن
با توجه به اینکه در بخش قبل شاخص سهام قیمت را شرح دادیم، اکنون می‌دانید که شاخص قیمت در بازارهای مالی به معنای میانگین وزنی سهام هر شرکت است. این شاخص ارزش تمامی شرکت‌های موجود در بازار بورس تهران را در برمی‌گیرد و در طول زمان میزان عملکرد آن‌ها را محاسبه می‌کند. تنها تفاوتی که شاخص قیمت هم وزن با شاخص قیمت دارد، برابر در نظر گرفتن وزن هر شرکت است. به عبارتی دیگر، برای اندازه‌گیری شاخص قیمت هم وزن، نباید کوچک بودن یا بزرگ بودن شرکت‌ها تاثیری بر اعداد بگذارند و باید یکسان در نظر گرفته شوند.
شاخص بازار اول و دوم چیست؟
شاخص بازار سهام فقط به موارد گفته شده محدود نمی‌شود و انواع دیگری را نیز پوشش می‌دهد. یکی از این موارد، شاخص‌های بازار اول و دوم است. به عبارتی دیگر، شرکت‌های بورسی در دو دستهی بازار اول و بازار دوم قرار می‌گیرند. معیار این طبقه‌بندی نیز براساس فاکتورهای زیر بررسی می‌شود:
- مقدار و ارزش سرمایه ثبت شده هر شرکت
- وضعیت بازدهی و سودآوری
- میزان درصد سهام شناور
- تعداد سهام‌داران شرکت‌ها
پس از بررسی این عوامل، هر شرکتی که سهام بیشتر و شرایط مالی قوی‌تری داشته باشد، در بازار اول جای می‌گیرد و سایر شرکت‌ها به بازار دوم اختصاص خواهند یافت. در نتیجه معامله‌گران، سرمایه‌گذاران و موسسه‌های مالی برای اینکه بتوانند عملکرد این دو بازار را بررسی کنند، باید شاخص مربوط به هر کدام را داشته باشند. (شاخص سهام بازار اول نشان‌دهنده‌ی سطح قیمت عمومی شرکت‌های موجود در بازار اول است و شاخص بازار دوم به قیمت عمومی مابقی شرکت‌ها بستگی دارد.)
تعریف شاخص سهام آزاد شناور
به طور کلی سهام همه‌ی شرکت‌ها به دو دستهی بلوکه و آزاد تقسیم می‌شوند. سهام‌های بلوکه قابلیت خریداری برای عموم را ندارند و در اختیار سازمان‌ها و نهادهای دولتی هستند. در حالی که سهام‌های آزاد شناور امکان خرید توسط اشخاص حقیقی را دارند. بنابراین برای بررسی عملکرد سهام آزاد شرکت‌های موجود در بازار بورس تهران، می‌توان از این شاخص استفاده کرد. (حاصل این عدد برابر است با: میانگین وزنی قیمت سهام آزاد شناور هر شرکت در بازار بورس اوراق بهادار)
شاخص واسطه گری مالی و صنعت
در بازار بورس اوراق بهادار تهران، شرکت‌ها در دو گروه مالی و صنعتی قرار می‌گیرند. شرکت‌های مالی شامل موسسه‌های اعتباری، شرکت‌های بیمه و بانک‌ها می‌شوند و شرکت‌های موجود در گروه صنعتی، انواع کارخانه‌های تولیدی مانند پتروشیمی و خودروسازی هستند. شاخصی که عملکرد شرکت‌های صنعتی را نشان می‌دهد و تغییرات قیمت سهام آن را میانگین می‌گیرد، شاخص صنعت است. از طرفی دیگر، شاخصی که برای بررسی عملکرد شرکت‌های مالی استفاده می‌شود و میانگین قیمت سهام آن‌ها را می‌سنجد، شاخص مالی است. (شاخص مالی با عنوان شاخص واسطه گری مالی نیز شهرت دارد.)
تفاوت شاخص کل و شاخص قیمت چیست؟
یکی از رایج‌ترین پرسش‌ها در حوزه‌ی شاخص های سهام، تفاوت آن‌ها با یکدیگر است. بنابراین در این بخش برای درک بهتر شما از این موضوع، قصد داریم تفاوت شاخص سهام کل و شاخص قیمت را معرفی کنیم:
- شاخص کل بورس: پارامترهای اصلی در اندازه‌گیری این شاخص، قیمت سهام و سود نقدی هر شرکت شناخته می‌شود. لذا کاهش یا افزایش سود شرکت‌ها می‌تواند این شاخص را تحت تاثیر قرار دهد.
- شاخص کل قیمت: پارامتر اصلی در اندازه‌گیری این شاخص، فقط به قیمت سهام هر شرکت برمی‌گردد. لذا بالا رفتن یا پایین آمدن میزان سود نقدی نمی‌تواند بر این شاخص تاثیر بگذارد.
جمع‌بندی
در نهایت باید بدانید که شاخص های سهام معیار مهمی برای بررسی عملکرد بازارهای مالی هستند و کاربرد زیادی برای موسسه‌های مالی و سرمایه‌گذاران دارند. در این میان دو مورد از شاخص‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار هستند که شامل شاخص کل سهام و شاخص قیمت می‌شوند. در هر دوی این شاخص‌ها، میزان بزرگی و کوچکی یک شرکت مورد بررسی قرار می‌گیرد و می‌تواند سهم بیشتری از شاخص را به خود اختصاص دهد. در مقابل، برای اندازه‌گیری شاخص‌های هم وزن، ارزش تمامی شرکت‌ها به صورت یکسان و برابر خواهد بود.
شاخص سهام یا شاخص بورس، معیاری برای اندازه‌گیری تغییرات قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار است.
این شاخص با نام شاخص کل هم وزن نیز شهرت دارد و برای بررسی عملکرد سهام شرکت‌ها استفاده می‌شود. ارزش و بزرگی هر شرکت در این شاخص به صورت یکسان در نظر گرفته می‌شود.
اصلی‌ترین شاخص‌های جهانی بورس شاخص داوجونز، نزدک 100، SHCOMP، نیکی، DAX، شاخص S&P 500 و فوتسی لندن هستند.
در شاخص کل بورس میزان سود نقدی پرداختی شرکت‌ها در نظر گرفته می‌شود ولی در اندازه‌گیری شاخص قیمت این عامل بی‌تاثیر است.
ثبت دیدگاه شما
(پاسخ دادن)
برای ثبت نظرات، اصول اخلاقی را رعایت کرده و از بکار بردن کلمات نامناسب پرهیز نمایید.
اولین دیدگاه را ثبت نمایید.