چند تئوری مهم در تحلیل تکنیکال (Technical Analysis) وجود دارد که قدمت آن‌ها به بیش از 100 سال می‌رسد، اما هنوز نقش محوری خود را حفظ کرده‌اند. یک ویژگی مشترک بین این تئوری‌های پایه در تحلیل تکنیکال وجود دارند و آن این است که همه آن‌ها به‌دنبال ارائه سازوکاری نظام‌مند برای تشخیص روند حرکت نمودار قیمت دارایی‌ها به‌خصوص در بلندمدت هستند. این موضوع باعث شده تا بسیاری از تحلیل‌گران حرفه‌ای در فارکس روی نظریه‌هایی مانند تئوری داو (Dow Theory) و امواج الیوت به‌طور ویژه تمرکز کنند.
امواج الیوت (Elliott Wave) شاهکار یک حسابدار آمریکایی با نام رالف نلسون الیوت است. منطق حاکم بر امواج الیوت را می‌توان در یک جمله خلاصه کرد. بازار در طول روندهای بلندمدت ، چند مرحله را پشت سر می‌گذارد که برخی از آن‌ها در راستای روند و بعضی دیگر خلاف جهت آن هستند. اگر کنجکاو هستید که چگونه می‌توان از الگوی الیوت برای معامله در بازارهای مالی استفاده کرد، دعوت می‌کنیم تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
امواج الیوت چیست؟
رالف نلسون الیوت (Ralph Nelson Elliott) نخستین بار مفهوم امواج الیوت را در کتاب اصول امواج (Wave Principle) منتشر کرد. این حسابدار آمریکایی در سال 1938 مفهومی کلیدی را وارد ادبیات بازارهای مالی کرد که تا به امروز مورد توجه بسیاری از تحلیل‌گران تکنیکال بوده است. الیوت تئوری خود را با الهام گرفتن از نظریه داو مطرح کرد. در تئوری داو تلاش شد تا الگویی برای روندهای حاکم بر بازار ارائه شود.
امواج الیوت نیز در تداوم همین تلاش‌ها تعریف می‌شود. بر این اساس بازار در یک روند صعودی یا نزولی در بلند مدت چند موج را پشت سر می‌گذارد. نکته کلیدی این است که مبتنی بر امواج الیوت، موج‌های حرکت قیمت از الگویی تکرارشونده برخوردار هستند. به این ترتیب اگر یک تحلیل‌گر تکنیکال بتواند الگوی الیوت برای موج‌شماری روند حرکت نمودار قیمت دارایی‌ها استفاده کند، قادر خواهد بود بهترین تصمیم را برای خرید و فروش بگیرد.
امواج الیوت به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
یک کلم بروکلی را تصور کنید. هر تکه کوچک از این کلم از نظر شکل ظاهری کاملا شبیه به تکه بزرگ‌تر است. به‌عبارت دیگر می‌توان این طور گفت که هر تکه بزرگ کلم بروکلی از کنار هم قرار گرفتن تعداد زیادی تکه‌ی کوچک‌تر با ظاهر مشابه ایجاد می‌شود.
در بازارهای مالی هم شرایط مشابهی وجود دارد. چیزی که از آن تحت عنوان ویژگی فراکتال (Fractal) یاد می‌شود. این موضوع را به‌وضوح می‌توان در امواج الیوت مشاهده کرد. هر موج بزرگ در بازار خود از کنار هم قرار گرفتن چندین موج کوچک‌تر تشکیل می‌شود. تحلیل‌گران می‌توانند با تغییر تایم فریم در نمودار قیمت، به‌راحتی چنین پدیده‌ای را مشاهده کنند.
بر این اساس در جریان روند حاکم بر نمودار در بلند مدت، امواج الیوت را می‌توان در دو گروه اصلی تقسیم کرد. ده‌ها ریز موج در نمودار وجود دارند که تحلیل‌گران باید همه آن‌ها را برای بررسی وضعیت حاکم بر بازار بشناسند. نکته کلیدی این است که نمودارهای قیمت دائما در حال تکرار الگوی الیوت هستند. امواج الیوت تنها در روند صعودی ظاهر نمی‌شوند، بلکه در روند نزولی نیز روی نمودارهای قیمت قابل مشاهده هستند.
- امواج الیوت صعودی (Bullish)
- امواج الیوت نزولی (Bearish)
امواج جنبشی یا انگیزشی (Motive Waves)
امواج انگیزشی یا جنبشی را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید. در این بخش 5 موج اصلی در نمودار ایجاد می‌شوند که با شماره‌های 1 تا 5 در نمودار مشخص شدهاند. موج‌های 1، 3 و 5 به‌عنوان ریز موج‌های جنبشی شناخته می‌شوند که در راستای روند اصلی افزایش قیمت را به‌دنبال دارند. دو موج 2 و 4 نیز ریز موج‌های اصلاحی هستند که در طی آن‌ها قیمت مقداری کاهش می‌یابد.
در اینجا ما با روند صعودی مواجه هستیم. به‌همین دلیل ریز موج‌های جنبشی در مقایسه با اصلاحی، شیب بیشتری را دارند و به‌عبارت دیگر تغییرات قیمت بیشتری را به‌دنبال دارند. در روند نزولی هم موج‌های جنبشی که در راستای کاهش قیمت هستند، شیب بیشتری در مقایسه با موج‌های اصلاحی دارند.
هر یک از موج‌های پنج‌گانه در تصویر زیر هم خود به ریز موج‌های دیگری تقسیم می‌شوند که در ادامه به‌معرفی آن‌ها می‌پردازیم. تصویر زیر یک نمای کلی از 5 فاز روند انگیزشی روی نمودار قیمت را نشان می‌دهد.
امواج اصلاحی (Corrective Wave)
امواج اصلاحی بعد از پایان 5 فاز انگیزشی روی نمودار تشکیل می‌شوند. در این بخش 3 موج اصلی در نمودار ایجاد می‌شوند که با حروف انگلیسی A، B و C در نمودار مشخص شدهاند. روند کلی حاکم بر این بخش از نمودار، کاملا بر خلاف بخش جنبشی است. موج‌های A و C فاز اصلاحی دارند و موج B نیز حالت انگیزشی را تجربه می‌کند. در این بخش هم هر یک از امواج به ریز موج‌هایی تقسیم می‌شوند که در ادامه بیشتر درباره آن‌ها توضیح می‌دهیم. تصویر زیر نمایی کلی و بدون ریز موج‌ها را در روند اصلاحی روی نمودار قیمت نشان می‌دهد.
درجه‌بندی امواج الیوت
نکته مهم درباره امواج الیوت آن است که هم در روند جنبشی و هم در روند اصلاحی، شاهد شکل‌گیری ریز موج‌های صعودی و نزولی فراوانی در کنار یکدیگر هستیم. بنابراین اساسا فازهای امواج الیوت به‌سادگی تصاویری که در بالا مشاهده کردید، تشکیل نمی‌شوند. برای آنکه تحلیل‌گران بتوانند هر یک از ریز موج‌های تشکیل شده در الگوی الیوت را راحت‌تر شناسایی کنند، درجه‌بندی برای آن‌ها صورت گرفته است.
بر این اساس، تمام ریز موج‌های الگوی الیوت در 9 گروه طبقه‌بندی می‌شوند. در تصویر فوق، نام‌گذاری هر یک ریز موج‌ها را مشاهده می‌کنید. در جدول زیر هم می‌توانید درجه اختصاصی هر یک از ریز موج‌ها را ببینید.
| درجه امواج | 5 موج انگیزشی | 3 موج اصلاحی | تایم فریم |
|---|---|---|---|
| Grand Super Cycle | ((I)) ((II)) ((III)) ((IV)) ((V)) | ((a)) ((b)) ((c)) | |
| Super Cycle | (I) (II) (III) (IV) (V) | (a) (b) (c) | سالانه |
| Cycle | I II III IV V | a b c | سه ماهه |
| Primary | ((1)) ((2)) ((3)) ((4)) ((5)) | ((A)) ((B)) ((C)) | ماهانه |
| Intermediate | (1) (2) (3) (4) (5) | (A) (B) (C) | هفتگی |
| Minor | 1 2 3 4 5 | A B C | روزانه |
| Minute | ((i)) ((ii)) ((iii)) ((iv)) ((v)) | ((a)) ((b)) ((c)) | ساعتی |
| Minuette | (i) (ii) (iii) (iv) (v) | (a) (b) (c) | 15 دقیقه |
| Subminuette | i ii iii iv v | a b c | 5 دقیقه |
قوانین امواج الیوت چیست؟
اگر سری به سایت‌ها و منابع دیگر بزنید، متوجه یک موضوع مهم خواهید شد؛ ده‌ها قانون برای شکل‌گیری الگوی الیوت در مراجع مختلف ذکر می‌شوند، اما در عمل به‌کارگیری همه آن‌ها برای تحلیل‌گران تکنیکال اصلا کار ساده‌ای نیست. ما در اینجا قصد نداریم به تمام این قوانین اشاره کنیم؛ چرا که تنها باعث پیچیده‌تر شدن اوضاع می‌شوند. در عوض تنها به تعدادی از مهم‌ترین قوانین در امواج الیوت بسنده می‌کنیم.
قوانین امواج انگیزشی در الگوی الیوت
5 قانون مهم در بخش امواج انگیزشی الگوی الیوت وجود دارد که بهتر است به‌خاطر بسپارید:
- اصلاح قیمت در موج 2 همواره کمتر از 100 درصد موج 1 است.
- اصلاح قیمت در موج 4 همواره کمتر از 100 درصد موج 3 است.
- موج 3 همواره تا سطحی بالاتر از موج یک ادامه پیدا می‌کند.
- در بین سه موج صعودی تحت هیچ شرایطی موج 3 کوتاه‌تر از سایرین نیست.
- هر یک از ریز موج‌های صعودی و نزولی به‌ترتیب به 5 و 3 فاز تقسیم می‌شوند. (به‌تصویر زیر دقت کنید)
قوانین امواج اصلاحی در الگوی الیوت
3 قانون مهم در بخش امواج اصلاحی الگوی الیوت وجود دارند که باید به‌خاطر بسپارید:
- افزایش قیمت در موج B همواره کمتر از موج A است.
- موج C همواره تا نقطه‌ای پایین‌تر از موج A ادامه پیدا می‌کند.
- هر یک از ریز موج‌های نزولی و صعودی به‌ترتیب به 5 و 3 فاز تقسیم می‌شوند. (به‌تصویر زیر دقت کنید)
روانشناسی امواج الیوت
هر الگوی الیوت از کنار هم قرار گرفتن 8 موج (5 موج جنبشی و 3 موج اصلاحی) تشکیل می‌شود. منطق امواج الیوت مبتنی بر روانشناسی بازار هستند. به‌عبارت دیگر هر یک از این امواج بازتاب دهنده‌ی رفتار جمعی معامله‌گران در بازار هستند. در اینجا قصد داریم نیم نگاهی به روانشناسی 8 موج یک الگوی الیوت بیندازیم که ابتدا روند صعودی و سپس روند نزولی را در پیش می‌گیرند.
موج ۱
معمولا نیمه ابتدایی موج 1 پایه و اساس شکل‌گیری روند جنبشی است. در این محدوده بسیاری از معامله‌گران تصور می‌کنند که فرصتی برای ورود به بازار در جهت روند نزولی گذشته فراهم شده است. به‌همین دلیل بیشتر پوزیشن‌های معاملاتی در جهت شورت (Short) یا فروش هستند. ویژگی بارز نیمه ابتدایی موج یک، افزایش حجم معاملات با روندی ملایم است.
در نیمه‌ی دوم موج 1، معامله‌گران متوجه می‌شوند که با روند صعودی جدیدی روبه‌رو شدهاند. به‌همین دلیل یک نوع چرخش در بازار رخ می‌دهد و به‌همین دلیل افزایش حجم معاملات با سرعت بیشتری رخ می‌دهد. اگر در نیمه‌ی ابتدایی بیشتر خریداران بازیگران بزرگ بازار هستند، در نیمه دوم معامله‌گران خرد هم به‌تدریج وارد می‌شوند.
موج ۲
موج 2 بخش قابل توجهی از افزایش قیمت در موج 1 را اصلاح می‌کند. هر چند بسیاری از خریداران در نیمه دوم موج 1، در این فاز وارد ضرر می‌شوند، اما یک نقطه امیدوارکننده در موج 2 وجود دارد. حجم معاملات در موج 2 معمولا کمتر از موج 1 است. ضمن اینکه نوسانات قیمت کمتری را هم در فاز 2 شاهد هستیم و افت قیمت با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد. موج 2 نشانه از نزدیک شدن به پایان فشار فروش در بازار است. در پایان این موج، بسیاری از معامله‌گران مطمئن می‌شوند که روند نزولی واقعا به پایان رسیده است.
موج ۳
در بسیاری از مواقع، موج 3 بزرگ‌ترین فاز صعود در الگوی الیوت است. بیشترین حجم معاملات در بین امواج هشت‌گانه مربوط به همین فاز است. ضمن اینکه تغییرات قیمت کاملا ملموس هستند. معمولا بسیاری از معامله‌گران محتاط و کسانی که تا در موج 1 فرصت ورود پیدا نکردند، در این فاز وارد بازار می‌شوند.
موج ۴
موج 4 از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی با موج 2 دارد؛ به‌همین دلیل از نظر تحلیل تکنیکال خیلی راحت‌تر قابل پیش‌بینی است. در این مرحله معمولا بخشی از معامله‌گرانی که در فاز یک وارد بازار شده، شناسایی سود کرده و از آن خارج می‌شوند. بر این اساس ممکن است موج 4 در مقایسه با موج 2، مدت زمان بیشتری به طول بینجامد.
موج ۵
با شروع موج 5، هر چند روند در بازار صعودی خواهد بود، اما سرعت تغییرات قیمت در مقایسه با موج 3 به‌طور کاملا محسوسی کاهش پیدا می‌کند. حجم معاملات در موج 5 کمتر از موج 3 است. این در حالی است که امکان دارد موج 5 شاهد افزایش قیمت بیشتری باشد. در انتهای موج 5، نوعی خوش‌بینی مفرط در بازار حاکم می‌شود. به‌همین دلیل برخی از معامله‌گران با چشم بسته وارد بازار می‌شوند.
موج A
در موج A بسیاری از معامله‌گران متقاعد نشده‌اند که روند صعودی در بازار به پایان رسیده است. به‌همین دلیل نه‌تنها از بازار خارج نمی‌شوند، بلکه از فرصت ایجاد شده برای ورود مجدد به بازار هم بهره می‌گیرند. به‌همین دلیل است که شاهد شکل‌گیری ریز موج‌های زیاد در فاز A امواج اصلاحی هستیم و نمودار شکل زیگزاگ پیدا می‌کند.
موج B
موج B به‌منزله تکمیل تله برای معامله‌گران در بازار شکل می‌گیرند. با آغاز فاز B بسیاری تصور می‌کنند که روند صعودی بار دیگر از سر گرفته شده است. اما از آنجایی که معامله‌گران حرفه‌ای به بازار وارد نمی‌شوند، حجم معاملات در موج B چندان بالا نیست. مراقب باشید که هیچ‌گاه در تله‌ی موج B در الگوی الیوت نیفتید.
موج C
با شروع موج C عملا همه تصورات اشتباه در موج A و B به دیوار محکم برخورد کرده و فرو می‌ریزند و به‌همین دلیل معمولا میزان اصلاح قیمت در موج C نیست به موج A بیشتر خواهد بود. با نزدیک شدن به پایان فاز C، ناامیدی در بازار بین معامله‌گران مبتدی به اوج خود می‌رسد؛ اینجا دقیقا همان نقطه‌ای است که بازیگران بازار به‌آرامی دست به خرید می‌زنند.
چگونه از امواج الیوت برای تعیین نقاط ورود و خروج استفاده کنیم؟
احتمالا این سوال را مطرح می‌کنید که چگونه می‌توان از الگوی الیوت برای تعیین نقاط ورود و خروج به بازار استفاده کرد؟ آنچه تا اینجا بیان کردیم، بیشتر توصیف کیفی روندهای حاکم در بازار بر اساس امواج الیوت است. برای تشخیص نقاط ورود و خروج، نیاز به تشخیص شاخص‌های کمی دارید. اینجاست که اهمیت نسبت‌های فیبوناچی (Fibonacci) در بازار مشخص می‌شود.
اگر با دنباله‌ی اعداد فیبوناچی آشنایی داشته باشید، حتما با نسبت‌های طلایی آن آشنایی دارید. با استفاده از نسبت‌های طلایی فیبوناچی می‌توانید نقاط شروع و پایان احتمالی هر یک از امواج در بازار را شناسایی کنید. در این قسمت به چند نکته مهم اشاره می‌کنیم:
- موج 2 معمولا به اندازه 50، 61.8، 76.4 یا 85.4 درصد موج 1 است.
- موج 3 معمولا به اندازه 161.8 درصد موج 1 است.
- موج 4 معمولا به اندازه 14.6، 23.6 یا 38.2 درصد موج 3 است.
- موج 5 معمولا به اندازه موج 1 یا معادل 61.8 درصد مجموع موج 1 و 3 است.
نسبت‌های فوق همگی از دنباله فیبوناچی به‌دست آمده‌اند. شما برای تشخیص دقیق نقاط ورود و خروج، باید بر اساس میزان ریسک پذیری و همچنین سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال اقدام کنید.
کلام پایانی
در این مطلب به معرفی امواج الیوت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مباحث تحلیل تکنیکال پرداختیم. باید توجه داشته باشید که نمی‌توانید به‌تنهایی از الگوی الیوت برای معامله‌گری در بازارهای مالی استفاده کنید، بلکه این مفهوم بیشتر به شما کمک می‌کند تا دید درستی نسبت به وضعیت بازار پیدا کنید.
برای تصمیم‌گیری در رابطه با خرید و فروش نیاز به سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال دارید تا بهترین نقاط ورود و خروج در بازار را شناسایی کنید.
خیر، تشکیل امواج انگیزشی با 5 ریزموج برخاسته از دیدگاه سنتی الگوی الیوت است. مطالعات گسترده‌ای که در بازارهای مالی صورت گرفته نشان می‌دهد که امواج انگیزشی می‌توانند با 3 ریزموج هم در نمودار ظاهر شوند.
امواج الیوت با الهام گرفتن از نظریه داو معرفی شدهاند.
ثبت دیدگاه شما
(پاسخ دادن)
برای ثبت نظرات، اصول اخلاقی را رعایت کرده و از بکار بردن کلمات نامناسب پرهیز نمایید.
اولین دیدگاه را ثبت نمایید.